PHILIPPE DESCAMPS
Çeviri: Gül İlbay
2009’da imzalanan anlaşma, toprak altı gelirlerinin kademeli olarak Danimarka’nın sağladığı desteklerin yerini almasını öngörüyor. Adanın maden, hidrokarbon veya hidroelektrik potansiyeliyle ilgili hayaller, dünyaca ünlü TV dizisi Borgen’in son sezonundan, Amerikan jeolojik hizmetlerinin tahminlerine kadar her yerde dile getiriliyor. Ancak, genel olarak işletme koşullarının zorluğu ve gereken ağır yatırım hafife alınıyor. Ülkede sadece iki maden ocağı (Aappaluttoq ve White Mountain) çalışıyor ancak bunlar da artık hiç verimli değil. Amerikan madencilik devi Alcoa, yirmi yıl boyunca Maniitsoq yakınlarında bir alüminyum tesisi kurmak için çalışma yürüttükten sonra İzlanda’ya yatırım yapmayı tercih etti. Nanortalik “altın kuşağı” hakkında çok şey söylendi, ancak Nalunag madeni sadece 2004-2013 yılları arasında faaliyet gösterdi. Sadece altın fiyatlarındaki mevcut artış, bu madenin iki yıl içinde yeniden açılmasını sağlayabilir. Ayrıca, ülkenin kuzeyinde bir titanyum madeni açılabilir.
“İşe başladık, çalışıyoruz. Ancak herkes bunun uzun zaman alacağını anlaması gerek” diyen Ham Madde Bakanlığı Hizmetler Müdürü Jorgen Hammeken-Holm, şöyle devam ediyor: “Dünyanın her yerinde 100 – 200 madencilik projeniz olsa bile bunlardan sadece biri başarılı olabilir. Grönland’da yüz tane projemiz yok… Her ne kadar çok hassas ve savunmasız olan balıkçılıktan gelen geliri destekleyecek kaynaklar elde etmek önemli olsa da devletin bu çok riskli alana yatırım yapacak olanakları yok. Bu nedenle yabancı firmaların buraya gelmesini teşvik etmek için çaba harcıyoruz.”
‘Yüzlerce ve hatta binlerce yabancı madenciye hazır olmalıyız’
Toprak altının işletilmesi konusu, özellikle 1972’de bir kömür madeninin kapatılmasının ardından bin 200 Qullissat sakininin bulundukları yerden sürülmesinin de damgasını vurduğu genel bir isteksizlik durumuyla karşı karşıya. 1968’de dört nükleer bomba taşıyan bir Amerikan bombardıman uçağının adaya düşmesi ve kaza sonrası, temizlik operasyonlarına katılan kişilerin radyasyona maruz kalması da bu isteksizliği besledi. Inuit Ataqatigiit Partisi, yüzde 0.1’den fazla uranyum içeren herhangi bir maden cevherin çıkarılmasına karşı çıktı. Siumut ile 2021 yılında yapılan koalisyon anlaşması, bu hükmün ancak bir referandumla değiştirilebileceğini öngörüyor. Bu madde, dünyanın en büyük yataklarından biri olarak bilinen Narsaq yakınlarındaki Kuannersuit’te yapılması öngörülen Avustralya-Çin projelerine son verilmesine neden oldu. Yeni hükümet doğayı, balıkçılığı ve turizmi korumak için tüm yeni hidrokarbon aramalarını da yasakladı.
Bu kararlar sendikacı Jess G. Berthlsen’in kafasını karıştırmış: “İnsanlar bağımsız olmak istiyor ama balıkçılıktan başka da bir gelirleri olmasını istemiyor. Paranın gökten yağacağını düşünüyorlar. Araba, telefon, bilgisayar kullanmak istiyorlar ama onları yapmaya yarayacak mineralleri çıkarmak istemiyorlar…” Bununla birlikte, Kanadalı bir şirket, kısa süre içinde Sarfartoq’ta, uranyum ortaya çıkarma riski olmadan bir nadir element madenini kuracağını açıkladı. “Grönland’ın zenginlikleri yadsınamaz ve bunların işletirsek gerçek bir ekonomik bağımsızlık öngörmemizi sağlayabilir” diyen jeolog Laurent Geoffroy, şu uyarıda bulunuyor: “Grönlandlıların çoğu, madencilik veya petrol kaynaklarının işletilmesiyle ortaya çıkacak yeni işler için eğitilmedi ve eğer madenleri işletmeyi düşünüyorsak, yüzlerce ve hatta binlerce yabancı madencinin gelişine hazır olmalıyız.” (7)
Kısacası, Grönland ancak ekonomisinin yabancı yatırımcılara bağımlı olmasının önünü açarak ve eşitsiz bir ekolojik alış-verişi kabul ederek siyasi egemenliğini sağlayabilir. Yerli halkların haklarını savunan liderleri, doğaya yakınlık geleneğine daha saygılı başka bir yol aramak için seçmenin desteği aldı. Danimarka’ya biraz daha uzun süre bağlı kalmak pahasına olsa bile…
(1) Etnolog Jean Malaurie, bu kader üzerine muazzam bir eser bırakmıstır ve özellikle “The Last Kings of Thule, (Thule ‘lerin son kralları) Plon, collection ‘Terre Humaine”, Paris, 1955 ve Ultima Thule, Editions du Chêne, Paris 2000
(2) Grönland ve Kanada Inuitleri ile Alaska ve Sibirya’daki Yupikleri bir araya getiren yerli topluluk.
(3) Aksi belirtilmedikçe, tüm rakamlar “rakamlarla Grönland”dan alınmıştır, Grönland İstatistik Enstitüsü, www.stat.gl
(4) Nuuk üzerine, Arctic, ENS Editions, koleksiyon “Odyssey, portre şehirler”, Lyon, 2023
(5) “Buzkıranın Jeopolitikası”nı okuyun,(Géopolitique du brise-glace), Le Monde diplomatique, Nisan 2020
(6) “The first foreign and security policy opinion poll”, Ilissimatusarfik, université du Grooenland, Şubat 2021
(7) Çok zengin ve eksiksiz toplu bir çalışma olan, Le Groenland. İklim, ekoloji, toplum, ‘dan alıntı CNRS Editions, Paris 2016
