ABD’li ve Fransız bilim insanlarının, milyonlarca genetik kod parçasını kullanarak yaptıkları araştırma, Covid-19 salgınının kökeninin pazarda satılan enfekte hayvanlar olduğunu ortaya çıkardı. Ancak, araştırmada kullanılan örnekler, pazardaki hayvanlardan alınmadığı için sonuçlara kesin gözüyle bakılmıyor.
BBC Türkçe, Cell dergisinde yayımlanan Covid-19 araştırmasının sonuçlarını haber yaptı. Araştırmada, salgının kökenleri hakkında en değerli bilimsel bilgi kaynaklarından biri olarak görülen ve Covid’in erken evrelerinde (Ocak 2020) Çinli yetkililer tarafından, Çin’in Vuhan kentinde toplanan numuneler kullanıldı. Vuhan’daki hastanelere zatürreyle başvuranların artmasıyla Huanan Deniz Ürünleri Toptan Pazarı kapatılmıştı. Pazar kapatıldıktan sonra yetkililer, tezgahlar, hayvan kafeslerinin içi ve kesilen hayvanların kürkünü yüzmek için kullanılan ekipmanlar dahil birçok yerden sürüntü örnekleri topladılar. ABD’deki ve Fransa’daki bir grup bilim insanı bu örneklerin genetik analizini yaptı. Milyonlarca kısa genetik kod parçasını (hem DNA hem de RNA) analiz ederek Ocak 2020’de pazarda olan hayvanları ve virüsleri bir nevi yeniden canlandırdılar.
Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden Prof. Florence Débarre, “Çevreden alınan numunelerle bu hayvanların DNA ve RNA hayaletlerini görüyoruz ve bu hayvanların bazıları (Covid virüsünün) bulunduğu tezgahlardalar” yorumunu yaptı. Yani araştırmayla, Covid virüsü ve taşımaya yatkın hayvanların aynı yerde olduğu tespit edildi; bazı sürüntülerde hem hayvanın hem de koronavirüs genetik kodu birlikte gözlemlendi. Bunların pazarın her yerine eşit bir şekilde dağılmadığı, belirli sıcak noktalarda toplandığı da kaydedildi. Yani araştırma, pazarın salgının kökenli olduğu yönündeki fikri destekledi, çünkü araştırmaya göre pandeminin ilk günlerinde görülen koronavirüsün tüm genetik çeşitliliği pazarda bulundu.
Rakun köpeği, bambu fareleri, Malaya kirpileri
Numunelerde en sık görülen hayvan, rakun köpeği oldu, araştırmaya göre rakun köpekleri Covid’e hem yakalanmış, hem de bulaştırmış… Pandeminin potansiyel kaynağı olarak tanımlanan diğer hayvanlar, maskeli palmiye misk kedisi, beyaz bambu fareleri ve Malaya kirpileri oldu. Araştırma ekibi, pazarda bulunan viral numunelerin genetik kodunu pandeminin ilk günlerinde hastalardan alınan numunelerle karşılaştırdı. Numuneler, Covid’in pazarda birden çok kez ortaya çıktığını ve hayvanlardan insanlara iki potansiyel yayılma olayı yaşandığını gösterdi.
ABD’deki Scripps Enstitüsü’nden Prof. Kristian Andersen, “Tek bir tezgah düzeyinde bile, salgının yüksek olasılıkla kaynağının pazar olduğunu gösteren çok tutarlı bir hikaye buluyoruz” dedi. Arizona Üniversitesi’nden Prof. Michael Worobey, araştırmanın Covid’in kökeninin hayvansal olduğuna işaret ettiğini söyleyerek, “Şüpheye mahal bırakmayacak şekilde böyle ortaya çıktı” ifadesini kullandı.
Sonuçlar kesin olamaz çünkü…
Hong Kong Üniversitesi’nden Prof. Alice Hughes, araştırmanın “iyi bir çalışma” olduğunu söylerek, “Pazardaki gerçek hayvanlardan alınmamış sürüntü örnekleri olmadan daha yüksek bir kesinlik elde edemeyiz” dedi. Cambridge Bulaşıcı Hastalıklar Eş Direktörü Prof. James Wood, çalışmanın pazardaki yaban hayvanları tezgahlarında salgının başladığına dair ‘çok güçlü kanıtlar’ sağladığını söyledi. Ancak, numunelerin pazar kapandıktan sonra toplandığı ve salgın muhtemelen haftalar önce başladığı için sonucun kesin olamayacağını ifade etti. Prof. Wood, yaban hayvanların canlı ticaretini sınırlamak için hiçbir şey yapılmadığına da dikkat çekerek, “Virüslerin enfekte hayvanlardan kontrolsüzce bulaşmasının gelecekteki salgınlar için büyük bir risk oluşturduğunu” kaydetti. (BBC Türkçe)
